TY - JOUR ID - 132574 TI - مؤلفه‌‏های شرق‌‏شناسانه با رویکرد نشانه‏‌شناسی در کاشی‌‏هایی با نقوش ‏باستان‏‌گرایانه؛ مطالعۀ کاشی‌‏های پنج عمارت قاجاری در شیراز JO - دانش هنرهای تجسمی JA - PART LA - fa SN - AU - دانش, فائزه AU - کشاورز, گلناز AD - کارشناس ارشد گرافیک، مؤسسه آموزش عالی مازیار، دانشکدۀ هنر و معماری، مازندران، رویان، ایران AD - دکتری پژوهش هنر، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 6 IS - 1 SP - 75 EP - 87 KW - نشانه‌شناسی KW - شرق‌شناسی KW - باستان‌گرایی KW - کاشی KW - قاجار DO - 10.22133/part.2021.282982.1008 N2 - بسیاری از ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻱ ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎﺭ، ازجمله کاشی‏‏‌کاری، نقش‏ماﻳﻪ‏‏ﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ باستان را بازتاب می‌‏دهند. این درحالی است که دوران پهلوی اول را دورۀ تاریخی باستان‌‏‏گرایی در هنر معاصر ایران معرفی می‏‏‌کنند؛ اما شرایط تاریخی و اجتماعی خاص دوران قاجار را می‌‏توان زمینه‏‏‌ساز این جریان در سال‏‌های بعد دانست. تأثیر شرق‌‏‏شناسی و فعالیت‏‏‌های باستان‌‏‏شناسان اروپایی در این گرایش موضوعی در هنر قاجار مؤثر بوده است. رویکرد نشانه‌‏‏شناسانۀ نقش‏مایه‏‏‌های ‏باستان‌‏گرایانۀ قاجار به تشخیص مؤلفه‏‏‌های شرق‌‏‏شناسی در نمونۀ موردی پژوهش یاری خواهد رساند. کاشی‏‏‌کاری‏‏‌های قاجار بهترین بستر برای ردیابی گرایش‏‌های باستان‌‏‏گرایانه در معماری قاجارند. نمونه‌‏هایی از کاشی‏‏‌کاری‌‏های ‏باستان‌‏گرایانه از پنج عمارت قاجاری شیراز در این پژوهش بررسی شده است. هدف از پژوهش دسته‌‏‏بندی نشانه‏‏‌های باستان‌‏‏گرایانۀ کاشی‌‏‏‏‏های قاجار به‌‏منظور استخراج مؤلفه‏‏‌های شرق‏‏‌شناسانۀ آن است. سؤال پژوهش این است که چه مؤلفه‏‏‌ها و نشانه‌‏هایی را می‌‏‏توان در تشخیص جریان شرق‌‏‏شناسی در نمود باستان‌گرایانۀ نقوش کاشی‏‏‌کاری‏‏‌های دوران قاجار تشخیص داد؟بر اساس مطالعات، این فرضیه مطرح شد که احتمالاً آثار باستان‏‏‌گرایانۀ قجری نشانه‌‏‏ای نمایه‌‏‏ای از تأثیر گرایش‌‏های شرق‌‏‏شناسانه در هنر این دوران است. یافته‌‏‏های پژوهش، ضمن تأیید فرضیه، مشخص کرد که مؤلفه‏‏‌ها و نشانه‏‏‌های شرق‏‏‌شناسانه در نمونه‏‏‌های بررسی‏‌شده شامل نقوش تزئینی باستانی، نقش برجسته و بناهای باستانی، مؤلفه‌‏‏های فیگوراتیو باستانی، مؤلفه‏‏‌های مشروعیت‌‏بخش و مؤلفه‌‏‏های شخصیت‏‏‌های اساطیری است. همچنین مشاهدۀ مستقیم نتایج فعالیت‏‏‌های باستان‌‏‏شناسان در مناطق باستانی شیراز و کپی‏‏‌برداری از این آثار را می‌‏‏توان از عوامل رواج نقوش باستان‏‏‌گرایانه در عمارت‌‏‏های قاجاریۀ شیراز دانست.در این پژوهش، با روش تحلیلی و توصیفی و با تأکید بر روش نشانه‏‏‌شناسی لایه‌‏‏ای، نمونۀ آثار مدنظر از عمارت‌‏‏های شیراز بررسی شده است. روش جمع‌‏‏آوری اطلاعات کتابخانه‌‏‏ای همراه با مشاهدات نویسنده از نمونۀ کاشی‌‏‏های مدنظر بوده است UR - https://part.usc.ac.ir/article_132574.html L1 - https://part.usc.ac.ir/article_132574_237272c8e54f431ee7a62a57596feec6.pdf ER -