بررسی دلایل تاریخی ـ اجتماعی عدم تداوم در به‏‏کارگیری چاپ سربی در اوایل دورة قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد پژوهش هنر

چکیده

در گذشته تولید کتاب در ایران به صورت دست نوشته انجام می گرفت. با ورود صنعت چاپ در دوره صفویه انتشار مکتوبات گسترش یافت و در دوره قاجار به اوج خود رسید، ولی چاپ سربی نسبت به همتای خود، چاپ سنگی از اقبال خوبی برخوردار نشد. به همین دلیل نوشته حاضر در نظر دارد با مرور تاریخچه حضور چاپ سربی و سنگی در ایران، به مطالعه شرایط و اتفاقات تاریخی-اجتماعی پیرامون این دوگونه خاص از صنعت چاپ پرداخته و استفاده جدی از آنها را در چاپ کتب فارسی اوایل دوره قاجار بررسی و دلایل تاریخی-اجتماعی عدم تداوم، در بکارگیری چاپ سربی را ذکر نماید.این مقاله از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است و به شیوۀ کتابخانه­ای جمع آوری شده است، یافته­های تحقیق نشان می دهد که عدم تمایل ایرانیان آن دوران به چاپ با حروف سربی، که بسیاری از منابع تاریخی و تخصصی هم به آن اشاره کرده اند، می تواند به علل زیر باشد: -عدم زیبایی حروف سربی نسبت به خوشنویسی. -در دسترس بودن چاپ سنگی نسبت به چاپ سربی. -وابستگی به واردات قطعات دستگاه چاپ. -در انحصار بودن صنعت چاپ سربی به دستگاه حاکمیت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examine the Socio-historical Reasons for Discontinuation of the Use of lead Printing as early as Qajar

کتابها:
•آرین پور، یحیی)1372) ّ ؛ از صبا تا نیما؛ تهران؛ زوار.
•آژند، یعقوب)8831)؛ تاریخ نگاری در ایران؛ چاپ دوم؛ تهران؛ گستره.
•افشارمهاجر، کامران)9731)؛ گرافیک مطبوعاتی؛ چاپ اول؛ تهران؛ سمت.
•بابازاده، شهال)8731)؛ تاریخ چاپ در ایران؛ چاپ اول؛ تهران؛ طهوری.
•پورممتاز، علیرضا)1372)؛ فرهنگ جامع چاپ و نشر؛ چاپ اول؛ تهران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی.
•پوالک، یاکوبادوارد)1361)؛ سفرنامه پوالک )ایران و ایرانیان(؛ ترجمه کیکاووس جهانداری؛ تهران؛ خوارزمی.
•تکمیل همایون، ناصر)1381)؛ تارخ اجتماعی و فرهنگی تهران/جلد دوم )دارالخالفه ناصری(؛ چاپ دوم؛ تهران؛ دفتر
پژوهشهای فرهنگی.
•دمیرچی، اسماعیل)1362)؛ ذوب سرب در رشته حروفچینی؛ چاپ اول؛ تهران؛ افق.
•رائین، اسماعیل)1347)؛ سفرنامه میرزا صالح شیرازی؛ چاپ اول؛ تهران؛ روزن.
•شهری، جعفر)1378)؛ تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم/جلد اول و سوم؛ چاپ سوم؛ تهران؛ رسا.•فراهانی، میرزا بزرگ قائم مقام؛ رساله جهادی
•فلور، ویلم)1366)؛ جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار؛ چاپاول؛ ترجمه ابوالقاسم سری؛ تهران؛ توس.
•گرنویل، فریمن)1359)؛ تقویم های اسالمی و مسیحی؛ ترجمه فریدون بدره ای؛ تهران؛ قلم.
•لسان الملک سپهر ـ محمدتقی)1377)؛ ناسخ التواریخ/جلد اول؛ چاپ اول؛ تهران؛ اساطیر.
•مارکام، کلمنت)1364)؛ تارخ ایران در دوره قاجار؛ چاپ اول؛ ترجمه رحیم فرزانه؛ بی جا؛ فرهنگ ایران.
•محبوبی اردکانی؛ حسین)1354)؛ تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران؛ چاپ اول؛ تهران؛ دانشگاه تهران.
•مشهوری، محسن)1380)؛ کلیات صنعت چاپ؛ چاپ اول؛ تهران؛ پیکان.
•میرزای گلپایگانی، حسین)1378)؛ تاریخ چاپ و چاپخانه در ایران؛ چاپ اول؛ تهران؛ گلشن.
•نجفقلی مفتون، عبدالرزاق)1241هـ . ق(؛ مآثرالسلطانیه؛ دارالسلطنه تبریز.
•ویلز، چارلزجیمز)1368)؛ ایران در یک قرن پیش )سفرنامه دکتر ویلز(؛ ترجمه غالمحسین قراگوزلو؛ تهران؛ اقبال.
مقاله ها:
•زاهدی، مرجان)1386)؛ »سیر حروف در ایران«؛ نشریه طراحی گرافیک نشان؛ ش14.
•حدادی، نصراهلل)1386)؛ »از باسمه تا کتاب/ قدم به قدم آشنایی با تاریخچه نشر کتابهای مذهبی در ایران«؛ خیمه؛
ش 37.
•همایونفرخ، رکنالدین)1346)؛ »سیرتکامل و ترقی چاپ و نشرکتاب در ایران در 25 سال اخیر«؛ هنر و معماری هنر
و مردم؛ ش 63.