جایگاه هنرمندان زن نقاش در عرصه تاریخ هنر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش هنر،دانشگاه علم و فرهنگ؛تهران؛ایران

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده

هنر در ایران، خاصه روند هنر نگارگری تا نقاشی معاصر بر اساس شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و در ارتباط مستقیم با نظام حکومتی دستخوش تغییر و تحولات گوناگونی  شده است. زنان نیز به مثابه عضوی از این فضا در ادوار مختلف جایگاه و شأن و منزلت متفاوتی را تجربه میکنند. هدف از پژوهش حاضر تعیین جایگاه و موقعیت زنان هنرمند نقاش در تاریخ هنر ایران به­ویژه پس از انقلاب مشروطه و شکل­گیری جنبش آزادیخواهانه زنان تا به امروز است. این پژوهش با روش تـوصیفی تـاریخی و تـحلیلی محتوایی و استناد به منابع موجود کتابخانه­ای صورت گرفته است. در راستای مطالعات صورت گرفته می­توان استنباط کرد که نقاشان زن پس از دگرگونی­های اجتماعی از دوره صفویه به بعد و انقلابات صورت گرفته در دوره قاجار فضای مناسبی برای تعلیم یافتند. از آن پس توانستند به عنوان هنرمند مستقل در فضای هنر ایران خود را مطرح کنند. با گذر زمان و شکل­گیری جنبش­های مدنی و تحقق آزادی­های اجتماعی این نقش پررنگ­تر شد، به گونه ای که امروزه نقاشان زن در فضای هنر معاصر ایران دارای پایگاه مستقلی هستند.


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Iranian Women Painters in Iranian Art History (Emphsize 70s and 80s era)

  1-     اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1378)، «نقش اجتماعی زن در ایران باستان و مـیانه»، مجله ایـران شـناخت، شماره 13، صص 108-121. 2-     آفاری، ژانت (1377)، انجمن‌های نیمه سری زنـان در نـهضت مـشروطه، ترجمه جواد یوسفیان، تهران: نشر بانو. 3-     آندره، میشل (1372)، جنبش‌های اجتماعی زنان، ترجمه دکتر هما زنجانی‌زاده، مشهد‌: نشر‌ نیکا. 4-     داداشی، ایرج (1379)، «نسبت هنر اسلامی و مابعد الطبیعه»، فصلنامه هنر، شماره 46، صص 108-115. 5-     دانه کار، آ (1377)، تولید کتاب در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش. 6-     دیگار، ژان پیر؛ هوکارو،‌ برنارد؛ و‌ریشار، یان (1378)، ایران در قـرن بـیستم، ترجمه عـبد الرضـا (هـوشنگ)مهدوی، تهران: نشر البرز 7-     رادفر، ابو القاسم (1385)، تعامل ادبیات و هنر در مکتب‌ اصفهان، تهران:انتشارات فرهنگستان هنر. 8-     رجـالی، سـیمین (1350)، «نقش زن در‌ آمـوزش‌ و پرورش ایـران» نقش‌ زن‌ در فرهنگ و تمدن‌ ایران‌ - (مجموعه سخنرانی‌های نمایندگان سـازمان زنان ایران)، تهران: سازمان زنان ایران 9-      رجبی، محمد حسن (1374)، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی از آغاز تا مشروطه، تهران: نشر سروش. 10- رفیع پور، فرامرز (1376)، توسعه وتضاد، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. 11- زابلی‌نژاد، هدی (1388)، پیکرک‌های الهه‌ی مادر(سیمای زن درآثار پیش از تاریخ)،کتاب ماه هنر، شماره131، صص 34تا41. 12-  عزیز، مونا (1390)، «رابطه نقاشی و ساختار اجتماعی در ایران معاصر (1340-1384)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ. تهران 13- فهیمی فر، اصغر؛ بختیاری، پردیس (1392)، سیمای زن در نقاشی ایران دوره پیش از تاریخ تا اواخر صفویه،کتاب ماه هنر، شماره175، صص 58 تا 67. 14- فوزی، یحیی (1384)، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران(1357-1380)، ج 2. تهران: موسسه چاپ و نشر عروج. 15- قویمی، فخری؛ وزیری، خشایار (1352)، کارنامه زنان مشهور ایران( از قبل اسلام تا عصر حاضر)، انتشارات وزارت آموزش و پرورش. 16- کسروی، احمد (1359)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: انتشارات امیر کبیر 17- مزداپور،کتایون (1369)، زن در آیین زردشتی(در حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران)، تهران: امیر‌کبیر. 18- مشایخی، مهرداد (1384)، «آهنگ شتابان سکولاریسم در ایران»، مقاله موجود در سایت نیلگون 19- مشک زاد، پریدخت (1384)، نقد و بررسی آثار نقاشان زن ایرانی معاصر(با رویکرد فمینیستی) پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران: دانشکده هنرهای زیبا.