پل صراط، از متن تا تصویر: مطالعه موردی: دیوارنگارة‌ بقعة‌ آقا سیدمحمد لیچا

الماسی, فتانه

پل صراط، از متن تا تصویر: مطالعه موردی: دیوارنگارة‌ بقعة‌ آقا سیدمحمد لیچا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فتانه الماسی

کارشناس ارشد نقاشی؛مدرس مدعو دانشگاه علم وفرهنگ

چکیده

کثرت بقاع متبرکه در استان گیلان نشانگر آن است که این سرزمین همواره مورد توجه امامزادگان و سادات علوی بوده‌است. دیوارهای این بقعه‌ها معمولا مزین به نقاشیهای عامیانه با درون‌مایة مذهبی هستند. مضامین نقاشی‌ها برگرفته از اعتقادات و باورهای مردم محلی است که عموما گرایش مذهبی شیعی دارند. بقعه «آقا سید محمد» لیچا در لشت نشا از جمله بقاعی است که دیوارهای آن با نقاشی‌های عامیانة مذهبی، آراسته شده‌است. «عبور از پل صراط» یکی از موضوعات به تصویر درآمده در این مکان است که مشابه آن در دیگر اماکن مذهبی نیز دیده می‌شود. این مقاله در پی پاسخ این پرسش‌هاست که: پشتوانة‌ عقیدتی نقاش مکتب ندیدة دیوارنگارة «عبور از پل صراط چیست؟ این اثر برگرفته از کدام متون و روایات مذهبی است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها ابتدا مفهوم پل صراط در دین اسلام و زرتشت بررسی شد و سپس پشتوانة روایی نقاشان. نتیجه پژوهش که از بررسی نقاشی‌ها و مطالعة متون پشتیبان حاصل شد این است که نقاشی‌های بقاع متبرکه در واقع ترجمان تصویری متون عامیانه مذهبی‌ هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sirat Bridge (the Bridge to Heaven) in Text and Image from the Mural on the Tomb of Agha Sayed Mohammad Licha

مراجع

1. قرآن 2. آذر گشسب، اردشیر (1372) مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان. تهران: انتشارات فروهر 3. آموزگار، ژاله (1380) تاریخ اساطیری ایران، تهران سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها سمت 4. الیاده، میرچا (1385)رساله در تاریخ، ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: ایران سروش 5. بهار، مهرداد (1380) بندهش، تهران: انتشارات توس 6. پاکباز، روئین (1383) نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین 7. دهخدا، علی اکبر (1377) امثال و حکم، تهران: امیر کبیر 8. دهخدا،علی اکبر(1377) لغت‌نامه، تهران:دانشگاه تهران 9. شاکد، شائول (1386) از ایران زرتشتی تا اسلام، ترجمه‌ی مرتضی ثاقف فر، تهران: انتشارات ققنوس 10. شمیسا، سیروس (1387) فرهنگ اشارات، تهران: نشر میترا 11. شیخ صدوق (1361) معانی الاخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم 12. شیخ صدوق (بیتا) الاعتقادات، بی‌جا: تحقیق عام بن عبداللیه 13. عناصری، جابر (1366) نمایش و نیایش در ایران، تهران: انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی 14. فلاح فر، سعید (1389) فرهنگ واژه های معماری سنتی ایران ، تهران:کاوش پرداز 15. مجلسی،محمد باقر (1401) بحار الانوار(جلد نخست)، بیروت: موسسۀ الوفاء 16. مطهری، مرتضی (1380) خدمات متقابل ایران و اسلام، تهران: صدرا 17. مکارم شیرازی، ناصر(1377) پیام قرآن (ج 6) تهران: نشر دارالکتب اسلامی 18. میرزایی مهر، علی اصغر (1386) نقاشی‌های بقاع متبرکه در ایران، تهران: فرهنگستان هنر 19. هِیلنز، جان (1375) شناخت اساطیر ایران، ترجمه‌ی ژاله آموزگار و احمد تفصلی، تهران: چشمه 20. یاحقی، محمد جعفر (1391) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصرمنابع لاتین:

منابع لاتین:

Yarshater, Ehsan, Richard G. Hovannisian, Georges Sabagh (Editores), The Persian Presence in the Islamic World (Levi Della Vida Symposia)Cambridge University Press (November 28, 1998) مأخذ

مأخذ تصاویر: آرشیو شخصی نگارنده