%0 Journal Article %T مطالعۀ جلوه‌های پویانمایانه در شخصیت‌های نگاره‌های سلطان محمد نقاش %J دانش هنرهای تجسمی %I دانشگاه علم و فرهنگ %Z %A طاهری قمی, سیدمحمد %D 2021 %\ 08/23/2021 %V 6 %N 1 %P 35-48 %! مطالعۀ جلوه‌های پویانمایانه در شخصیت‌های نگاره‌های سلطان محمد نقاش %K پویانمایی %K سلطان محمد %K شخصیت %K فانتزی %K حرکت %R 10.22133/part.2021.122409 %X در نقاشی سنتی ایرانی، به‌ویژه مکاتب نزج‌یافته در خلال قرن‌های چهارم تا یازدهم هجری قمری، با شیوه‌ای از نگرش آشنا می‌شویم که در پی تجّرد از عالم محسوسات و عینیّت‌بخشیدن به حقایقی که در پس آن نهفته است، بنیان‌های دریافت بصری ما را دگرگون ساخته و قوانین شناخته‌شده و این‌جهانیِ دیدن و درک‌کردن را به چالش می‌کشد. در فضایی سراسر خیال‌انگیز مانند عالم نگارگری ایرانی، نظامی مخصوص حاکم است و تمامی کیفیات و کمّیات تحت تأثیر آن قرار دارند. از جملۀ این موارد، عنصر «حرکت» است. نگارگر ایرانی که زیر سایۀ حکمت و ادبیات غنی و خیال‌انگیز ایرانی نقاشی می‌کند، برای «حرکت» نقشی ارزشمند قائل است و هرچند ابزاری برای تجسم عینی حرکت در اختیار ندارد، سعی می‌کند بر روی همان سطح دوبعدی کاغذ، که ابزار کار اوست، به بهترین شکل ممکن به تصویر نمودن حرکات موردنظر خویش بپردازد. اغراق‌ها و چکیده‌نگاری‌هایی که در فرم پیکره‌های انسانی اعمال می‌شوند، همگی واجد فانتزی و حرکتی خاص هستند. یکی از نگارگران شاخص ایرانی که به تجسم فضاهایی سرشار از فانتزی و خیال ناب در نگاره‌هایش پرداخته است، سلطان محمد نقاش، از نگارگران مکتب تبریز دوم است. در این پژوهش سعی شده است که این نگاره‏ها از منظر فانتزی حرکتی بررسی شود. پرسش مدنظر نگارنده این است که جلوه‏های پویانمایانۀ موجود در شخصیت‏های انسانی آثار سلطان محمد به چه صورت و اسلوبی نمود یافته‏اند. هدف از این پژوهش نیل به ساختاری معنادار و شیوه‌ای هدفمند در ترسیم پیکره‏های انسانی و نیز دستیابی به روشی منسجم و تعمیم‌پذیر در بدنۀ هنرهای تصویری معاصر ایران است. روش پژوهش بر پایۀ مطالعۀ توصیفی ـ تحلیلی پیکره‏نگاری سلطان محمد بوده و رویکرد دوسویۀ ساختارگرا ـ معناشناختی در پیش گرفته است. این پژوهش بر اساس مطالعه در ساختار استخوان‌بندی پیکره‌های شخصیت‌های انسانی و شبه‌انسانی به درک و دریافت شیوۀ اغراق و دگرگون‌سازی خاص سلطان محمد در ترسیم پیکره‏ها بر اساس معنای موردنظر نگاره و نتیجتاً پیش‏بینی نحوۀ حرکت برای پیکره‏های یادشده انجامیده است.  %U https://part.usc.ac.ir/article_122409_e440c34f805312e9dc452ada5a0bb6f9.pdf