هنر سلجوقی و شاهنامه کاما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری

چکیده

یکی از دوره‌های شکوفایی هنر ایران، دوران سلجوقی است؛ دوره‌ای که هنرهای گوناگون پس از ظهور اسلام، متناسب با تفکرات و اعتقادات اسلامی شکل گرفته، رشد کردو مراحل تحول و تطور خود را گذراند. در این دوره، علاوه بر تحولات هنری گوناگون، شاهد اوج گیری و گسترش زبان و ادبیات فارسی، همراه با اندیشه‌های فلسفی و عرفانی هستیم. دربارۀ هنر عصر سلجوقی کتاب‌های بسیاری می‌توان یافت. هرچند تا کنون اثری با تمرکز بر مبانی و اصول حاکم بر طرح و نقش عصر سلجوقی نگاشته نشده است.
این مقاله، ضمن نگاهی به ادبیات و هنر دورۀ سلجوقی، ویژگی‌ها و چگونگی شکل گیری آن، به بررسی یکی از آثار پر اهمیت و قدیمی‌ترین نسخۀ شاهنامه فردوسی، معروف به "کاما" می‌پردازد و این شاهنامه را به عنوان یکی از اولین نمونه‌های تصویرگری شاهنامه معرفی می کند. تا کنون دربارۀ شاهنامۀ "کاما" تنها یک مقاله در سال 1352 توسط دکتر غروی نگاشته شده است که گرچه مفید است اما کافی نیست. شاهنامۀ "کاما" حداقل تا زمان نگارش مقالۀ دکتر غروی یعنی سال 1352 در مؤسسۀ کاما در شهر بمبئی نگهداری می‌شده، اما اکنون با توجه به پی‌گیری‌های انجام شده دیگر هیچ مدرک و نشانی از آن در دست نیست. متأسفانه تنها منابع موجود برای بررسی چند تصویر مربوط به کتاب "معرفی نسخه‌های شاهنامه فردوسی" است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Seljuk Art and the Shahnama of "Kama"

نویسنده [English]

  • M sharifzade
.افشار، ایرج؛ )1347)؛ کتاب شناسی فردوسی؛ انتشارات انجمن آثار ملی؛ تهران.
2 .بازیل، گری؛ )1354)؛ نگاهی به نگارگری در ایران؛ ترجمه فیروز شیرانلو؛ انتشارات توس؛ تهران.
3 .پوپ، آرثر آپهام؛ )1338)؛ شاهکارهای هنر ایران؛ بنگاه مطبوعاتی صفی علی شاه با همکاری انتشارات فرانکلین. تهران.
4 .تجویدی، اکبر؛ )1375)؛ نگاهی به هنرنقاشی ایران از آغاز تا10ه ق؛ سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسالمی؛ تهران.
5 .حلی، احمد کمال الدین؛)1384)؛ دولت سلجوقیان؛پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ قم.
6 .دیامند، م ؛ س؛)1336)؛ راهنمای صنایع اسالمی؛ترجمه عبداهلل فریار؛ بنگاه ترجمه و نشرکتاب؛ تهران.
7 .رفیعی، لیال؛)1378)؛ سفال ایران از دوران پس از تاریخ تا عصر حاضر؛ یساولی؛ تهران.
8 .سرفراز، علی اکبر؛)1380)؛ سکههای ایران از آغاز تا دوران زندیه؛ انتشارات سمت؛ تهران.
9 .شریعت، محمد جواد
)2536)؛ سخنان پیر هرات )خواجه عبد اهلل انصاری(؛ انتشارات فرانکلین با همکاری
شرکت سهامی کتابهای جیبی؛ تهران.
10 .شریف زاده، سید عبدالمجید؛)1375)؛ تاریخ نگارگری در ایران؛ انتشارات حوزه هنری؛تهران.
11 .غروی، مهدی؛)1352)؛ "قدیمترین شاهنامه مصورجهان، شاهنامه فیروز پشتونجی دستور بلسارا معرفو به
شاهنامه موسسه کاما بمبئی، متعلق به اوایل قرن هفتم هجری"؛هنر و مردم؛ دوره21 ،ش531 ؛ 14-44 ،تصویر.
12 .غروی، مهدی؛)1355)؛ "پژوهشی در شاهنامه)3")؛ هنر و مردم؛ دوره 41 ،ش 861 ؛ مهر ماه؛ 05-16.
13.کیانی، محمد یوسف؛)1379)؛ پیشینه سفال و سفال گری در ایران؛ انتشارات نسیم دامن؛ تهران.
14 .گرابار، الک؛)1383)؛ مروری بر نگارگری ایرانی؛ ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند؛ فرهنگستان هنر؛ تهران.