تحلیل مضامین ادبی نقوش پارچه‌های صفوی با نگاهی به آثار غیاث‌الدین نقش بند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 *کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، دانشگاه علم و فرهنگ،تهران، ایران

2 استاد یار، عضو هیئت علمی دانشگاه علم وفرهنگ ،تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ،تهران، ایران

چکیده

از آنجایی که پارچه‌های زربفت و مخمل، که جزو منسوجات فاخر و ذی‌قیمت محسوب می‌شود در عصر صفوی رواج تام داشته و نقوش بافته شده بر پارچه‌های زربفت و مخمل این دوره از تنوع بسیاری برخوردار بوده است، لذا تحقیق حاضر با هدفتحلیل مضامین ادبی نقوش پارچه‌های صفوی، به آثار غیاث‌الدین نقش بند پرداخته است. این مقاله به شیوۀ اسنادی با مطالعه در 2 نمونه از پارچه‌های طراحی شده توسط غیاث‌الدین نقش‌بند که از طراحان به نام دوره صفویه می‌باشد، به تحلیل مضامین و داستان‌های ادبی مستتر در نقوش‌ و طرح‌های باز تولید شده برروی پارچه‌های زربفت و مخمل آن‌ دوره می پردازد. بطور کلی یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مضامین ادبیات غنایی، در نقش پارچه‌ این دوره تبلور یافته و از آن‌جا که بسیاری از نگارگران آن عصر خود طراح پارچه بوده‌اند، از پارچه به عنوان بستری برای هنرنمایی خود استفاده کرده‌اند و از طریق ارتباط موجود میان ادبیات و نگارگری، به طرح و نقش روی پارچه تسری پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of literary themes of Safavid fabrics designs with a look at the works of Ghias al-Din Naghshband

نویسندگان [English]

  • Z TAGHADOOSNEZHAD 1
  • M AKHAVIAN 2
  • SH VAZIRI 3
چکیده [English]

 Most of the fundamentals and thinking roots of nations in different era can be found in
motifs remainings from artistic works. Unfortunately, textiles and their motifs woven have
been ignored in most researches because they have been seen as a branch of painting and so
forgotten. However, when a researcher studies them he/she is provided with important and
deep first-handed pieces of information in this regard. The Safavid textils in which brocaded
fabrics and velvets are of paramount importance are of the ignored works. Motifs woven on
brocaded and velvet fabrics in this era are in a variety of forms and motifs.
This research is objectively two fabrics designed by Ghiyalh al
- din Naghshband, the very
famous designer of the Safavid era. This thesis tries to shed a light on their hidden litrary
themes and patterns.
The findings of this study show that themes of lyrical literature are reflected in most of
motifs woven on textiles of this era and because of the fact that many painters of this era are
fabric designers; therefore, fabric has become the ground to show their artistic skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavid Textiles
  • Leyli & Majnoon
  • Ghias al - din Naghshband
۱ .ایرانشهر،)۱۳4۳ ،)کمیسیون ملی یونسکو، ج 2 .نشریه شماره 22 .
2 .پوپ، آرتور اپهام .)۱۳7۸ ،)سیر و صور نقاشی ایران. ترجمه یعقوب آژند. انتشارات مولی. تهران.
۳ .ثروتیان، بهروز.)۱۳7۹" ،)راز عشق لیلی و مجنون در مثنوی لیلی و مجنون نظامی گنجهای"، هنر. زمستان. شماره
.2۹ تا ۱۰ .4۶
4 .خدیور، هادی. شریفی، فاطمه.)۱۳۸۹" ،)اشتراکات »لیلی و مجنون« جامی و »لیلی و مجنون« نظامی و »مجنون و
لیلی« امیر خسرو دهلوی". زبان و ادبیات فارسی. س۱ . ش 2 . زمستان. ۳7 تا 57 .
5 .دهخدا، علی اکبر.)۱۳۳۳ ،)لغت نامه، ج ۱۹ . چاپخانه مجلس، تهران.
۶ .ذکاء، یحیی.)۱۳4۱" ،)غیاث نقش بند، نقاش توانا، شاعری خوش قریحه و بافندهای چیرهدست". هنر و مردم .
دوره۱ ،شماره۱ آبان.
7 .رادفر، ابوالقاسم، )۱۳۸5 ،)تعامل ادبیات و هنر در مکتب اصفهان، تهران، فرهنگستان هنر.
۸ .روح فر، زهره .)۱۳75" ،)تاریخچه بافندگی شهر یزد و معرفی یک نمونه بافت غیاث نقش بند در موزه ملی ایران".
موزهها . شماره ۱۶.
۹ .روحفر، زهره.)۱۳7۸" .)زری بافی در دوره صفوی»ارتباط هنر نقاشی با نقوش پارچههای زربفت«". کتاب ماه هنر.
 ش ۱7 . ۱۸ .بهمن و اسفند.
۱۰ .رومیر. هـ . ر. )۱۳۸۰ ،)تاریخ ایران)دوره صفویان(. پژوهش در دانشگاه کمبریج. ترجمه یعقوب آژند. تهران. جامی.
۱۱ .ستودیان، مهدی.)۱۳۸7" ،)ریشهیابی داستان لیلی و مجنون". ادبیات فارسی)دانشگاه آزاد مشهد(. تابستان. شماره
.۱۱۹ تا ۹5 از ۱۸
۱2 .سیمپسون، ماریانا شرو،)۱۳۸۰ ،)شعر و نقاشی ایرانی: هفت اورنگ سلطان ابراهیم میرزا، مترجم : عبدالعلی براتی،
فرزاد کیانی، نسیم دانش، تهران .
۱۳ .شایستهفر. مهناز.) ۱۳۸2" ،)رضا عباسی و معین مصور". هنرهای تجسمی. شماره بیستم.
۱4 .شریف زاده، سید عبدالمجید.)۱۳75 ،)تاریخ نگارگری در ایران. انتشارات حوزه هنری .تهران.
۱5 .صفا، ذبیح اهلل.)۱۳7۹ ،)تاریخ ادبیات ایران. ج4 .خالصه جلد 5 :بخش اول، دوم و سوم. تلخیص از محمد ترابی. زیر
نظر مؤلف. چاپ دوم. انتشارات فردوس.
۱۶ .طالبپور، فریده. )۱۳۸۶ ،)تاریخ پارچه و نساجی در ایران. تهران، دانشگاه الزهراء)ص(.
۱7 .عالی افندی، مصطفی.)۱۳۶۹ ،)مناقب هنروران. ترجمه و تحشیه: توفیق سبحانی. انتشارات سروش. چاپ اول. تهران.
۱۸ .فاطمی مجد. نازی.)۱۳۸7" .)رضا عباسی". باستان پژوه. سال ۱۰ .شماره ۱۶ .بهار.
۱۹ .کریم زاده تبریزی، محمد علی.)۱۳7۶ ،)احوال و آثار نقاشان قدیم ایران. ج۱ .انتشارات مستوفی.
2۰ .مستوفی بافقی، محمد مفید. )۱۳4۰ ،)جامع مفیدی، ج۳ .به تصحیح ایرج افشار. انتشارات اسدی.
2۱ .نصرآبادی اصفهانی، میرزا محمد طاهر.)۱۳۱7 .)تذکره نصر آبادی. چاپخانه ارمغان.
22 .ولش، آنتونی.)۱۳۸5 ،)شاه عباس و هنرهای اصفهان. مترجم احمد رضا تقاء . فرهنگستان هنر. تهران.
 1. http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1133&context=tsaconf
1392/11/21)
2. Museum of fine Arts Boston.
http://images.metmuseum.org/CRDImages/is/original/DP230053.jpg.1392/11/21