سازوکارهای نظام صفحه آرایی در نسخة خطی شاهنامة بایسنقری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری پژوهش هنر،عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی،گروه گرافیک،واحد پرند، تهران

2 دانشجوی دکتری فلسفه هنر،عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی،گروه گرافیک،واحد پرند تهران

چکیده

ویژگی­ها، اصول و قواعد حاکم بر نظام صفحه ­آرایی نسخة خطی شاهنامة بایسنقری، به عنوان یکی از شاهکارهای مسلم هنر کتاب­آرایی ایرانی، تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مقالة پیش­رو تلاش می­کند تا با تکیه بر داده­های آماری و نیز با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی موردی، از یک سو به مسئلة چگونگی طراحی و تنظیم قالب متن در چهارچوب یک صفحه پرداخته و از دیگر سو نظام جدول­بندی و مسطرکشی آن را به بحث بگذارد. سپس با تکیه بر روش­های کمی و قیاس داده­های آماری، این نظم را درباب نگاره­های 22گانة نسخة خطی شاهنامة بایسنقری، مورد مطالعه قرار می­دهد. به طوری که در پایان مشاهده خواهد شد که طراحی ابعاد قالب متن، تنظیم محل قرارگیری آن در چهارچوب صفحه و چگونگی جدول­بندی و مسطرکشی آن، تابع نظامی شبکه­ای است که با استفاده از روش­های هندسی به دست می­آید. همچنین چگونگی صفحه­آرایی، لااقل در 19 نگاره از مجموعه مجالس این نسخه به گونه­ای با نظام صفحه­آرایی قالب متن مرتبط است. در غیر این­صورت کادر اثر بر اساس نظام درونی خاص آن طراحی و تنظیم شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Layout System in Baysonghori Shahnam

مراجع

1. امین‌مهدوی، م. (1388)؛ «گواه صفحه‌آرایی شبکه‌ای در نسخه‌های خطی ایران»، زبان تصویری شاهنامه، مترجم: سید داود طبایی، تهران: موسسة تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن. 2. اورستی، پائولا (1384-1385)؛ «نسخه‌های خطی اسلامی: ویژگی‌های مادی و گونه‌شناختی»، مترجم: شیرین بنی-احمد، نامه بهارستان، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ش.11 و 12، صص. 35-74. 3. راکسبرگ، دیوید جی. (1388)؛ «پژوهش دربارة نقاشی و هنرهای کتاب‌آرایی ایرانی»، نگارگری ایرانی-اسلامی در نظر و عمل، مترجم: صالح طباطبایی، تهران: موسسه ترجمه، تالیف و نشر آثار هنری متن. 4. عموزاد مهدیرچی و قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1388)؛ «کتابت و صفحه‌آرایی شاهنامة بایسنقری»، فصلنامة علمی- پژوهشی نگره، تهران: دانشگاه شاهد، ش.11، صص. 18-29. 5. مهران، فرهاد (1387)؛ «بیت مصور: پیوند متن و نقش در نسخه‌های شاهنامه»، نامه بهارستان، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شش. 13-14، صص. 103-118. 6. هیلن‌برند، رابرت (1388)؛ «چشم‌اندازهای جدید در تصویرنگاری شاهنامه»، زبان تصویری شاهنامه، مترجم: سید داود طبایی، تهران: موسسة تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن. 7. مجموعه تصاویر نسخة خطی شاهنامة بایسنقری، آرشیو کتابخانة نسخ خطی کاخ موزة گلستان. 
8. Adle, Chahryar (1975); “Recherche sur le Module et le trace Correcteur dans la Miniature Orientale”, Le Monde Iranien et l’islam 3, pp. 81-105.
 
دانش هنرهای تجسمی
دوره 4، شماره 1
مهر 1395
صفحه 1-21

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 بهمن 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار