بررسی تنوع نقوش اسلیمی در طراحی سرلوحهای کتب مصور دورة صفوی- مطالعه موردی: پنج نمونه از سرلوحهای دوران صفوی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد هنرهای اسلامی؛دانشگاه تربیت مدرس؛تهران؛ایران

2 دکتری پژوهش هنر؛عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس؛تهران؛ایران

چکیده

مقالة حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تنوع نقوش اسلیمی در یکی از درخشانترین دوران هنر تذهیب یعنی دوره صفوی پرداخته است. در این دوران شاهد بیشترین تنوع اسلیمی در نگارهها هستیم. در این مطالعه، پنج نمونه از سرلوح‌های کتب دوره صفوی (که در زیبایی و ظرافت شهره هستند) انتخاب‌شده و از نظر نقوش اسلیمی و همچنین چگونگی طراحی و ترکیببندی بررسی شده‌اند. تصاویر منتخب عبارتند از: دو سرلوح مذهب از مرقع گلشن، سرلوح شاهنامة رشیدا، سرلوح دیوان امیرشاهی سبزواری و سرلوح سلسهالذهب جامی  نتایج پژوهش نشان میدهد که اسلیمیهای توپر، توخالی و تخمکدار، عناصر اصلی تذهیب دورة صفوی هستند. اسلیمیهای دهان اژدری، ابری و گلدار نیز در آثار نفیسو باشکوه استفاده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of a Variety of Islimi (Arabesque) Patterns in Design of Frontispieces of Illustrated Books

آذرپاد، حسن (1373)، فرشنامه ایران، تهران: موسسه مطالعات فرهنگی. اسکندرپور خرمی، پرویز (1383)، اسلیمی و نشان‌ها (آیین هنر و آموزش نقاشی ایرانی 2)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات احسنت، ستاره(1389)، بررسی مفاهیم نور و فضا در شمایلهای مسیحی دوران بیزانس و خوشنویسی و تذهیب در دوره صفویه ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز بیانی، مهدی(1363)، کتابشناسی کتاب‌های خطی، به کوشش حسین محبوبی اردکانی. تهران: انجمن آثار ملی پاکباز، رویین ( 1378)، دایرهالمعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر کونل و دیگران. (1372). اسلیمی و ختایی گلهای شاه عباس: نگرشی بر سوابق تاریخی سه نگاره تزئینی، تهران: یساولی فرید، امیر (1392)، رابطه پیشانی (سرلوح) چلیپا، با متن در آثار میرعماد، کتاب ماه هنر، شماره 178، صفحه 39- 28 مصاحب، غلامحسین ( 1387)، دایرهالمعارف فارسی مصاحب، تهران: امیرکبیر نجیب اوغلو،گلرو، ( 1387)، هندسه و تزیین در معماری اسلامی، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی ، تهران:روزنه ویلسون،اوا (1377)، طرحهای اسلامی، ترجمه محمدرضا ریاضی، تهران: سمت هراتی، محمدمهدی (1387)، هنرپژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط کتابت علیرضا عباسی، تهران: فرهنگستان هنر هروی، مایل(1353)، لغات و اصطلاحات فن کتابسازی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران