انحراف چشمان در چهره‌پردازی‌های صنیع‌الملک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی:دانشگاه علم وفرهنگ

چکیده

پژوهش حاضر به یافتن پاسخی برای توضیح انحراف بیرونی قابل توجه چشمان در چهره­پردازی­های ابوالحسن­خان غفاری ملقب به صنیع­الملک می­پردازد. نظر به اهمیت مسأله سبک­شناسی آثار و تأثیر سنت پیکرنگاری درباری زند و قاجار بر آثار هنرمند، ابتدا ویژگی­های آثار صنیع­الملک از این منظر مورد بررسی قرار گرفته است و سپس فرضیه­ها یک به یک طرح و بررسی شده­اند؛ اینکه انحراف بیرونی چشمان حاصل تکرار سنت، شبیه­سازی واقعیت چهره، زیبایی­شناسی وجنات همایونی پادشاه و یا قلم شوخ و جسور هنرمند، یا حتی خطای فنی بوده باشد، یا آنکه عامدانه از سنتی اروپایی اقتباس شده باشد. نهایتاً حاصل یافته­ها و تحلیل­ها، دو فرضیه یا ترکیبی از آن­ها را مستحکم­تر نشان می­دهد؛ این که انحراف چشمانحاصل ترکیبی از ضعف تکنیک و برخی چهارچوب­های سبکی حاکم بر آثار اوست و تآثیر انکارناپذیر سنت پیکرنگاری درباری؛اصولاً چشمان را در آثار او بسیار مشخص­تر و آشکارتر ازنقش چشمان در نقاشی عینیت­گرای متأثر از غرب ساخته است. و دیگر اینکه صنیع­الملک طی سفر خود به ایتالیا احتمالاً با شمایل­نگاری­های پیشارنسانسی آن دیار روبرو شده و با الهام از ویژه گی چشمان این آثار که با رویکردی قراردادی دارای انحراف ترسیم شده­اند، همین قاعده را در آثار خود نیز مرئی داشته است. پژوهش حاضر از نوع بنیادی است و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی نمونه­های تصویر شده به قلم هنرمند پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problem of Deviated Eyes in Portraits by Sani’-ul-Molk

نویسنده [English]

  • F NAJMEDIN
چکیده [English]

The present study investigates on the deviation of eyes in portraits made by Sani’-ul-Molk, the
Qajar royal painter. Analyzing the exact visual and technical features of the works in the course
of his artistic life, it assesses the possible causes affecting the deviation in eyes, either
accidental or intentional. Through the analysis, different scenarios including his technical
weakness, the reality in subjects, symbolic codes etc. were articulated as well as evaluated. The
results shows two possibilities: either technical problems magnified in the light of stylistic
traditional norms, or intentional reproduction of symbolic codes referring to the middle ages’
religious painting in Italy. Though a combination of both possibilities could be valid. The study is
fundamental and takes in the descriptive – analysis method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Portraiture
  • Sani’-ul-Molk
  • Deviated Eys
  • Qajar Art
  • Royal Portrature